به گزارش وسائل؛ انقلاب اسلامی ایران ارائه دهنده الگویی نوین در شیوه اداره جامعه به جهان کنونی بوده که مبتنی بر نظام ولایی و حکومت ولایت فقیه در عصر غیبت است. اگر چه این شیوه حکومت به لحاظ اجرایی در دهه چهارم مدیریت به سر می برد، اما لوازم آن به طور شایسته تبیین نشده و از این جهت در داخل و خارج، به جنبه های مختلف این نظام حکومتی توجه نشده است.
مهدی طاهری در کتاب ولایت مداری در الگوی پیشرفت اسلامی، سعی کرده است به بررسی تبیین و بسط این نظریه و لوازم آن و دفاع از هویت و کارآمدی این نظریه، بپردازد. این اثر به رابطه پیشرفت و ولایت مداری پرداخته و نقش ولایت مداری در تحقق پیشرفت سیاسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
به اعتقاد مولف، پیشرفت سیاسی در یک جامعه ولایت مدار، دارای شاخصه هایی در حوزه بینش است که مبتنی بر نوع نگاه انسان به عالم و در واقع مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی ، انسان شناختی و فرجام شناختی است.
اثر فوق شامل چهار فصل می باشد. فصل اول در بردارنده مفاهیم و کلیات بحث است. مفاهیمی چون پیشرفت، توسعه، ولایت و شاخص در لغت و اصلاح مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه ضمن بیان مردا از ولایت مداری، ابعاد پیشرفت نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
از دیدگاه مولف، ولایت مداری یعنی در حوزه فردی، اجتماعی و سازمانی، ولایت، قطب و محور همه اندیشه ها، رفتارها و موضع گیری ها و حرکت ها باشد و تمام نهادها و سازمان های مردمی و حکومتی، مدیران و افراد خود را با ولی امر هماهنگ و همراه سازند. پیشرفت سیاسی اسلامی نیز به فرایندی اطلاق می شود که طی آن انجام هر عمل صالح سیاسی، توسط افراد حقیقی یا حقوقی با اذن یا اجازه ولی امر، در جهت سعادت انسانی برای برپایی عدالت و دستیابی به حیات طیبه تحقق یافته و موجب پویایی تمدن کمال محور می گردد.
فصل دوم عهده دار تبیین رابطه ولایت مداری و پیشرفت سیاسی است. از این جهت، ضمن سنخ شناسی نظریه های مطرح در حوزه ولایت ولی الاهی و شیوه اعمال ولایت ایشان، مبانی نظریه ولایت اولیای الاهی و به طور خاص ولایت فقیه مطرح گردیده و به مراتب طولی این ولایت اشاره شده است.
در ادامه به بیان دیدگاه های مطرح پیرامون پیشرفت جوامع پرداخته و به دلیل ناکافی دانستن این نظریه ها برای دستیابی به پیشرفت، به سبب عدم توجه به همه ابعاد زندگی انسان، بحث پیشرفت اسلامی مطرح شده است. پیوند این دو بحث یعنی ولایت مداری و پیشرفت سیاسی، با انسان و ویژگی های او در اندیشه اسلامی و به ویژه با اختیار و اراده او مرتبط است.
از این جهت پیشرفت سیاسی اسلامی در یک جامعه ولایت مدار آنگاه تحقق خواهد یافت که مردم آن جامعه با اقبال خویش به حاکمیت ولی الاهی عینیت بخشیده و با اطاعت از دستورات او که برگرفته از منبع وحی الاهی است، زمینه‌های تعالی، سعادت و پیشرفت همه جانبه جامعه انسانی خویش را فراهم سازند.
مولف در سنخ شناسی نظریه های ولایت، به سه سنخ نظریات ولایت، نظارت و وکالت پرداخته و آنها را مورد ارزیابی قرار داده است. به اعتقاد مولف، هرچند پیرامون نظریه حاکمیت ولایی به ویژه در عصر غیبت دیدگاه های متفاوتی مطرح است، اما به نظر می رسد پیشرفت سیاسی اسلامی به معنای واقعی آن در عصر غیبت امام معصوم تنها بر اساس نظریه ولایت فقیه امکان پذیر است.
این نظریه از یکسو بر خالقیت، مالکیت، ولایت و ربوبیت الاهی و لزوم اذن یا اجازه او برای تصرف در عالم مبتنی بوده و از دیگر سو، گسترش این حاکمیت در عالم هستی، به واسطه پذیرش و پیروی خردمندانه مردم، از ولایت طولی ولی الاهی که در نبی، امام و ولی فقیه در عصر غیبت نمایان می شود، تحقق خواهد یافت.
مولف معتقد است که همراهی این امور و اراده و اقدام مردم در این راستا، منجر به پیشرفت در جنبه های مختلف و تدوین تمدنی کمال محور خواهد شد.
فصل سوم به شاخص های جامعه ولایت مدار در حوزه بینش می پردازد؛ مؤلف با بیان اینکه، تولید دانش در حوزه علوم انسانی متاثر از مبانی و پیش فرضهای مورد قبول دانشمندان این علوم بوده و باور و اعتقادهای نظریه پرداز در تولید دانش او، اثرگذار خواهد بود، تصریح میکند که مهمترین مبانی اثرگذار بر تولید دانش انسانی، مربوط به باور و اعتقاد او پیرامون مبانی معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی است. تفاوت در نوع نگاه به این مبانی و پیش فرضهای مورد قبول دانشمندان علوم انسانی، موجب تفاوت در تولید این نوع از نظریه ها و شکل گیری دیدگاه های متفاوت می شود.
بر همین اساس، مولف در این فصل به بررسی شاخصه های بینشی و باورهای اثرگذار در حوزه معرفت سیاسی، پیرامون ولایت مداری و رابطه آن با پیشرفت سیاسی می پردازد.
به اعتقاد مولف، در مبانی معرفت شناسی اسلامی، باور بر امکان شناخت و نفی شکاکیت و نسبی گرایی معرفتی حاکم است.
میزان خداباوری، خدامحوری، اعتقاد به کفایت الاهی، خداترسی و اعتقاد به وجود ناظر مقدس بر اعمال انسانی و اعتصام به حبل الهی از جمله شاخص هایی است که در حوزه بینش و باور، در اعمال انسان و نتایج آن تاثیرگذار خود بود که در هستی شناسی اسلامی مطرح است.
مولف معتقد است که پیشرفت سیاسی اسلامی بدون توجه به انسان، قابلیتها و ویژگی های خاص او محقق نخواهد شد و در واقع مستلزم شناخت حقیقت انسان و ارتباط کمال و پویایی او با ولی الاهی در جامعه است.
مولف همچنین ذیل فرجام شناسی، تصریح می کند که پیشرفت سیاسی آنگاه که مبتنی بر مفاهیم متعالی، انسان ساز اسلامی و خدامحور باشد، افزون بر سعادت دنیا، تضمین کننده سعادت آخرت نیز است. توجه به شاخص فرجام شناسی در مبانی پیشرفت سیاسی، بسیاری از مفاهیم ارزشمند اسلامی همچون ایثار، جهاد، شهادت، انفاق و غیره را با معنا کرده و تفسیری درست از آن بیان می کند.
فصل چهارم به شاخص های حوزه رفتار اختصاص دارد. مولف معتقد است که ولایت مداری در ساحت رفتاری مردم یا التزام عملی مردم نسبت به آرمان های نظام ولایی، با توجه به عمل مبتنی بر شاخص های حوزه بینش نمایان می شود. امتی که اراده کمال نموده و مسیر این کمال و خداگونگی را در تبعیت از ولی امر تشخیص داده است، طبیعی است که در مقابل سختی ها و مرارت های این مسیر استقامت و پایداری کرده و سختی مسیر را با اعتقاد به رسیدن به غایت مطلوب و مبارک آن هموار می سازد.
به اعتقاد مولف، انسان و در واقع امتی با چنین دیدگاهی، شایسته است که در حوزه عمل و رفتار سیاسی برخوردار از شاخص هایی همچون عمل صالح سیاسی، بصیرت سیاسی، مسئولیت پذیری و ایثار سیاسی، اطاعت پذیری باشد که مولف به شرح هر یک از این شاخص ها به صورت تفصیلی می پردازد.
مولف تصریح می کند که شاخص های مورد بررسی در حوزه رفتار سیاسی به این دلیل که مربوط به حوزه امور سیاسی و اجتماعی بوده و از لواز جوامع سیاسی به شمار می آید، تفاوتی در نیاز به این شاخص ها در عصر حضور و غیبت معصوم نیست، بلکه هرگاه جامعه ولایی شکل بگیرد، شاخص های پیشرفت سیاسی در چنین جامعه ای شایسته توجه بوده و بر شهروندان این جوامع حرکت به سمت آن لازم است.
کتاب ولایت مداری در الگوی پیشرفت اسلامی نوشته مهدی طاهری توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در 224 صفحه در سال 1394 روانه بازار گردید./601/823/م